Wat is osteoartritis en wat is de beste behandeling?

Op 8 september is het weer zover, dan is het de Internationale Dag van de Fysiotherapie, ofwel World PT Day. Dit jaar staat deze in teken van osteoartritis. Voor ons een reden om osteoartritis en de behandeling ervan extra te belichten.*

Wat is osteoartritis en wat zijn de symptomen?

Osteoartritis is de meest voorkomende musculoskeletale aandoening. Het is een ontsteking die in ieder gewricht kan voorkomen, maar vooral knieën, heupen en handen treft. Door de ontsteking wordt kraakbeen dunner en vervormt het bot, soms leidend tot botuitsteeksels. Hoe ernstig dit allemaal ook klinkt, met deze aandoening is een normale gewrichtsbeweging zonder pijn of stijfheid wel degelijk mogelijk.

De symptomen van osteoartritis zijn als volgt:

• Gewrichtspijn
• Functionele beperkingen
• Spierzwakte
• Gewrichtsstijfheid
• Verminderde kwaliteit van leven

De oorzaak van osteoartritis is vooralsnog onduidelijk, maar er zijn wel meerdere risicofactoren aan te wijzen:

• Overgewicht of obesitas: hierdoor worden de gewrichten extra belast, wat gewrichtsontstekingen kan veroorzaken
• Gewrichtsletsel, gewrichtsoperatie of overbelasting van het betrokken gewricht in de voorgeschiedenis. Hierbij maakt het niet uit op welke leeftijd dit zich heeft voorgedaan
• Genetische aanleg: hoewel nooit is aangetoond dat er een specifiek gen verantwoordelijk is voor het ontstaan van de ziekte, komt de aandoening in sommige families wel meer voor dan in andere families
• Leeftijd: de kans op osteoartritis neemt toe naarmate je ouder wordt
• Vrouw: osteoartritis komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen

Hoe kan osteoartritis het beste behandeld worden?

Voor een behandeling van osteoartritis is de fysiotherapeut de aangewezen zorgverlener. De aanpak van de fysiotherapeut richt zich vooral op oefentherapie, maar ook adviseren, pijndemping en mobilisatie komen aan bod tijdens de behandeling. Verder helpt fysiotherapie goed bij de voorbereiding op, en de revalidatie na, een operatieve gewrichtsvervanging. 

Oefentherapie is echter altijd de eerste keus-behandeling voor osteoartritis, omdat uit onderzoek keer op keer volgt dat dit de beste resultaten geeft. Zo volgt uit een review van Skou et al. (2019) dat oefentherapie minimaal even effectief is als pijnmedicatie, maar wel zonder serieuze bijwerkingen. Om voldoende voordelen te behalen luidt het advies om minimaal 12 weken 2 keer per week aan oefentherapie te doen. Daarna moet de actieve levensstijl worden volgehouden om de behaalde vooruitgang te behouden. Uit een systematic review van Goh et al. (2019) volgt dat oefentherapie een statistisch significante vooruitgang geeft op pijn, functie, gebruik en kwaliteit van leven na 8 weken. Meer vooruitgang is aangetoond bij jongere patiënten (onder de 60 jaar), patiënten met osteoartritis in de knie en bij patiënten die niet op een operatie wachten.

Wat zijn de effecten en voordelen van oefentherapie bij osteoartritis?

Oefentherapie bij osteoartritis kent een lange lijst aan effecten en voordelen, namelijk:

• Het voorkomen en vertragen van functionele beperkingen (bij sommige patiënten leidt het zelfs tot verbetering van de fysieke functie)
• Het verminderen van gewrichtspijn 
• Het versterken van spieren (welke bescherming en ondersteuning bieden aan je gewrichten)
• Het verminderen van gewrichtsstijfheid
• Het verbeteren van de balans en hiermee het verminderen van een evt. valrisico
• Een toename van energie
• Het onderhouden van een gezond gewicht (wat erg belangrijk is omdat overgewicht een risicofactor is)
• Het verbeteren van de conditie
• Betere nachtrust
• Het helpt je om dagelijkse activiteiten, bezigheden die belangrijk voor je zijn, te blijven doen
• Uitstel of zelfs voorkomen van een operatieve gewrichtsvervanging

Hoewel veel mensen erover twijfelen, mag iedere patiënt met osteoartritis aan oefentherapie doen. Voor sommigen voelt dit misschien tegenstrijdig vanwege de pijn die ermee gepaard kan gaan, maar het veroorzaakt geen verdere schade. Oefentherapie is zelfs, zoals hierboven al benoemd, de beste behandeling bij osteoartritis. Het helpt de betrokken gewrichten te smeren en houdt ze gezond. 

Niet bewegen veroorzaakt een toename van stijfheid en spierzwakte. Blijf je daarentegen zo actief mogelijk, dan vermindert dat de pijn en andere symptomen en kun je ook langer onafhankelijk blijven. Om de kwaliteit van leven te behouden is het wel belangrijk dat de behandeling zo vroeg mogelijk gestart wordt.

Hoe ziet de oefentherapie bij osteoartritis eruit?

De fysiotherapeut zal altijd een programma op maat maken voor zijn patiënt, omdat startniveau en geleidelijke opbouw van belang zijn. De oefeningen kunnen zowel met als zonder apparatuur worden uitgevoerd, zowel indoor als outdoor. 

Bij cardiovasculaire oefeningen kun je dan denken aan buiten lopen, fietsen of roeien. Indoor zijn daarvoor natuurlijk apparaten als de loopband, hometrainer, roeier en crosstrainer onmisbaar. Wat betreft krachttraining kunnen oefeningen worden uitgevoerd met inzet van het eigen lichaamsgewicht, maar ook apparatuur komt hierbij goed van pas. 

Een mooi voorbeeld hiervan is de Active Motion, ofwel de W-Move, van Gymna. Met de zeer diverse krachttrainingsapparatuur kunnen geschikte oefeningen in gedoseerde vorm worden aangeboden. 

LEER MEER OVER ACTIVE MOTION

Meer informatie over het aanbod aan trainingsapparatuur van Gymna

Wil je graag meer informatie ontvangen over de trainingsapparatuur die Gymna aanbiedt, neem dan vrijblijvend contact met ons op.

NEEM CONTACT OP

Skou ST, Roos EM. Physical therapy for patients with knee and hip osteoarthritis: supervised, active treatment is current best practice. Clin Exp Rheumatol. 2019 Sep-Oct; 37 Suppl 120(5):112-117. Epub 2019 Oct 15. Erratum in: Clin Exp Rheumatol. 2020 Sep-Oct; 38(5):1036. PMID: 31621559. Goh SL, Persson MSM, Stocks J, Hou Y, Lin J, Hall MC, Doherty M, Zhang W. Efficacy and potential determinants of exercise therapy in knee and hip osteoarthritis: A systematic review and meta-analysis. Ann Phys Rehabil Med. 2019 Sep; 62(5):356-365. DOI: 10.1016/j.rehab.2019.04.006. Epub 2019 May 21. PMID: 31121333; PMCID: PMC6880792.

*This article is primarily based on the information provided by the World Physical Therapy (PT) Day organisation. For the full bibliography, please refer to https://world.physio/sites/default/files/2022-06/WPTD2022-Sources-and-further-reading.pdf  

Deel dit artikel